“Μόλις πιστέψουμε στον εαυτό μας, μπορούμε να ρισκάρουμε να είμαστε περίεργοι, να αναρωτιόμαστε, να απολαμβάνουμε αυθόρμητα, ή να βιώνουμε οποιαδήποτε εμπειρία μας αποκαλύπτει το ανθρώπινο πνεύμα.” E.E. Cummings, ποιητής, ζωγράφος, δοκιμιογράφος, μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας.
Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια, που είχα να αντιμετωπίσω τα τελευταία χρόνια (και ακόμα αντιμετωπίζω ανά διαστήματα), ήταν η έλλειψη αυτοπεποίθησης και ο φόβος της αποτυχίας. Ακόμα και αυτό το μπλοκ, το ξεκίνησα με ψευδώνυμο, πιστεύοντας ότι έτσι μια πιθανή αποτυχία δε θα ήταν τόσο προσωπική και ντροπιαστική. Πόσο κουραστικός τρόπος σκέψης!
Και όμως, είναι ένα αίσθημα, το οποίο όλοι μας βιώνουμε ανά διαστήματα. Συχνά είναι πολύ δύσκολο να πάρουμε το χρόνο και να αφοσιωθούμε στα προσωπικά μας σχέδια και όνειρα και να κάνουμε τα πράγματα με το δικό μας τρόπο, ίσως διαφορετικό από ότι των άλλων. Αλλά πως μπορούμε να τα ξεπεράσουμε αυτά τα προβλήματα;
Καταρχάς, θα πρέπει να κατανοήσουμε τη διαφορά ανάμεσα στην αυτοπεποίθηση και στην αυτοεκτίμηση. Δύο έννοιες, οι οποίες πολύ συχνά αλληλεπικαλύπτονται, έχουν όμως και κάποιες σημαντικές διαφορές.
Η πιο απλή επεξήγηση του όρου αυτοπεποίθηση είναι:
Η ικανότητα να πιστεύεις στον εαυτό σου.
Είναι όμως περισσότερο από μόνο αυτό. Είναι οι προσδοκίες μας για την απόδοσή μας και η αυτοαξιολόγηση των ικανοτήτων μας και των προηγούμενων αποδόσεών μας. Η υψηλή αυτοπεποίθηση φέρνει περισσότερη ευτυχία. Όταν αισθανόμαστε σίγουροι για τις ικανότητές μας, νιώθουμε ισορροπημένοι και ευτυχισμένοι. Και όταν νιώθουμε καλύτερα για τις δυνατότητές μας, αισθανόμαστε πιο δυναμικοί και ενθουσιώδης να αναλάβουμε δράση και να επιτύχουμε τους στόχους μας.
Η δημιουργία αυτοπεποίθησης δεν ισοδυναμεί με το να γνωρίζουμε τα πάντα. Ισοδυναμεί περισσότερο με την πεποίθηση ότι, ανεξάρτητα με το τί θα γίνει, θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε και θα μάθουμε από την έκβαση της κατάστασης.
Από την άλλη, η αυτοεκτίμηση είναι η πεποίθηση για τη συνολική μας αξία ως άνθρωποι. Η αυτοεκτίμηση είναι ένα χαρακτηριστικό, το οποίο επηρεάζεται από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες και αλλάζει σχετικά δύσκολα. Σε αυτή συμπεριλαμβάνεται η αυτοαποτελεσματικότητα, δηλαδή η ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις της ζωής, και ο αυτοσεβασμός, δηλαδή η πεποίθησή μας, ότι αξίζουμε την ευτυχία, την αγάπη και την επιτυχία. Η αυτοεκτίμηση σε πολύ χαμηλά ή πολύ υψηλά επίπεδα μπορεί να είναι επιζήμια για την ψυχική μας υγεία, και για αυτό είναι σημαντικό να επιτύχουμε μια καλή ισορροπία.
Πώς μπορούμε να αυξήσουμε την αυτοεκτίμησή μας;
· Περιποιηθείτε τον εαυτό σας
Μπορεί να ακούγετε προφανές και ασήμαντο, αλλά είναι εκπληκτικό, πόση διαφορά μπορούν να κάνουν ένα ζεστό μπάνιο, η περιποίηση του δέρματός μας και γενικά ο εξωτερικός μας καλλωπισμός. Είναι απλές πράξεις, οι οποίες όμως δείχνουν το ενδιαφέρον μας για το σώμα μας και τον εαυτό μας και βελτιώνει την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. Ντυθείτε ωραία και νιώστε την αυτοπεποίθησή σας να ανεβαίνει. Δε χρειάζεται να είναι ακριβά ρούχα, αλλά ένα περιποιημένο και ωραίο παρουσιαστικό στο σύνολο του, θα σας κάνει να νιώσετε περισσότερη αυτοεκτίμηση και σιγουριά.
· Προσέξτε τη στάση του σώματος
Συχνά, η στάση του σώματός μας αντικατοπτρίζει την αυτοπεποίθησή μας. Οι ώμοι μας πέφτουν προς τα μπροστά, η σπονδυλική μας στήλη καμπουριάζει και το πρόσωπό μας είναι στραμμένο προς τα κάτω. Η στάση μας δεν εμφανίζει μόνο το επίπεδο αυτοπεποίθησής μας, αλλά στέλνει και ένα μήνυμα στο εγκέφαλο, το οποίο μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που αισθανόμαστε. Γεγονός που μας επιτρέπει, όμως κιόλας, να αντιστρέψουμε την επίδραση.
Υπενθυμίζετε, συχνά, στον εαυτό σας να στέκεστε ίσα με τους ώμους προς τα πίσω, το στήθος προς τα έξω και το κεφάλι ψηλά. Μπορεί στην αρχή να σας φαίνεται άβολο και δύσκολο, αλλά με τον καιρό θα νιώσετε πιο σίγουροι και δε θα χρειάζεστε υπενθυμίσεις. Εκτός αυτού, οι άνθρωποι που στέκονται ίσια και με αυτοπεποίθηση είναι πιο ελκυστικοί 😉
· Εξουδετερώστε τις αρνητικές σκέψεις
Είναι πολύ σημαντικό να αρχίσετε να παρατηρείτε τις αρνητικές σας σκέψεις και να μάθατε να τις διαχειρίζεστε σωστά. Αναγνωρίστε τις, όταν εμφανίζονται, και αντικαταστήστε τις με θετικές σκέψεις, χωρίς κριτική και αυτομαστίγωμα.
Ένα κόλπο που έκανα, όταν ήθελα να καταφέρω κάτι καινούργιο και εμφανίζονταν οι κλασσικές σκέψεις του τύπου «Δεν μπορώ να τα καταφέρω!», «Δεν έχω τη γνώση και την αντοχή για να τα καταφέρω!», είναι να τις φαντάζομαι στο μυαλό μου σαν ενοχλητικές μύγες. Ακούγεται ίσως γελοίο, αλλά σε εμένα έπιασε. Κάθε φορά, λοιπόν, που έπιανα τον εαυτό μου με μια αρνητική σκέψη, την έδιωχνα και όταν ξαναεμφανιζόταν απλά έπιανα τη μυγοσκοτώστρα 😉 (και ναι, πραγματικά φανταζόμουν ότι έπιανα τη μυγοσκοτώστρα και σκότωνα την ενοχλητική μύγα). Είναι πολύ πιο εύκολο να ξεφορτωθούμε τις αρνητικές μας σκέψεις, όταν το κάνουμε με ένα κάπως γελοίο σενάριο, παρά με την απλή εντολή «Αρνητική σκέψη, φύγε!»
· Εξασκηθείτε στην ενσυνειδητότητα
Είναι αποδεδειγμένο ότι η ενσυνειδητότητα έχει σημαντικά οφέλη στην ψυχική και σωματική μας υγεία. Το ωραίο στην ενσυνειδητότητα είναι ότι μπορούμε να εξασκηθούμε παντού, οποιαδήποτε ώρα και οτιδήποτε και αν κάνουμε. Μπορείτε, για παράδειγμα, να τη δοκιμάσετε εδώ και τώρα ακολουθώντας τα παρακάτω βήματα:
- Παρατηρήστε τον εαυτό σας και το περιβάλλον σας.
- Ξεκινήστε από τις αισθήσεις του σώματός σας. Πώς νιώθετε τα πόδια σας, την κοιλιά σας, τους ώμους σας και το κεφάλι σας; Μη σχολιάστε τις αισθήσεις σας, απλά παρατηρήστε τις.
- Συνεχίστε με την ανάσα σας. Παρατηρήστε πως εκπνέετε και εισπνέετε.
- Έπειτα προχωρήστε με τις αισθήσεις σας: όραση, ακοή, γεύση και όσφρηση. Τί σας περιβάλει και πως το αντιλαμβάνεστε; Και πάλι ισχύει: μη σχολιάσετε, απλά παρατηρήστε.
- Και τέλος, απλά αντιληφθείτε, πώς είναι να είστε 100% παρόν.
· Δράστε θετικά
Αντί να σκέφτεστε μόνο θετικά, κάντε το επόμενο βήμα και δράστε θετικά. Η δράση, για την ακρίβεια, είναι το κλειδί για την αύξηση της αυτοπεποίθησης. Με κάθε θετική ενέργεια, αλλάζουμε και πιο πολύ τον εαυτό μας προς τη σωστή κατεύθυνση. Είμαστε αυτό που πράττουμε. Έτσι, όταν αλλάζουμε τον τρόπο που πράττουμε, αλλάζουμε και τον εαυτό μας.
Δράστε, λοιπόν, θετικά, αντί να λέτε στον εαυτό σας, ότι δεν μπορείτε να τα καταφέρετε. Και μετά από λίγο καιρό θα δείτε εμφανής διαφορές.
· Γνωρίστε τον εαυτό σας
Όταν θέλουμε να ξεπεράσουμε την αρνητική εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και να αποκτήσουμε αυτοεκτίμηση, πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε καλά τον τρόπο που σκεφτόμαστε και αντιδράμε.
Μια καλή αρχή είναι να ξεκινήσετε να καταγράφετε τις σκέψεις που κάνετε σε σχέση με τον εαυτό σας και να αναλογιστείτε, γιατί τις κάνετε και αν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα. Έπειτα, αρχίστε να καταγράφετε τα θετικά σας χαρακτηριστικά. Σε τι είστε καλοί και τι σας αρέσει, ποιες δυσκολίες έχετε ξεπεράσει και ούτω καθεξής. Αναλογιστείτε τις περιοριστικές σας πεποιθήσεις και αν πρόκειται για πραγματικά γεγονότα ή απόψεις τρίτων και μυθοπλασίες.
Για μερικούς, ίσως, να είναι μια δύσκολη και επίπονη άσκηση, αλλά αν την κάνετε με ειλικρίνεια και επιμονή, στο τέλος θα ανταμειφθείτε με μια βελτιωμένη αυτεπίγνωση και ρεαλιστικές προσδοκίες ως προς τον εαυτό σας.
· Προετοιμαστείτε κατάλληλα
Είναι δύσκολο να πιστέψουμε στον εαυτό μας, όταν δεν πιστεύουμε ότι, μπορούμε να καταφέρουμε κάτι. Ξεπεράστε αυτό το συναίσθημα προετοιμάζοντας τον εαυτό σας όσο καλύτερα γίνεται. Θυμηθείτε τις εξετάσεις στα σχολικά σας χρόνια. Όταν δε διαβάζατε αρκετά, δεν ήσασταν πεπεισμένοι, ότι θα τα πάτε και καλά στις εξετάσεις. Ενώ, όταν ξεσκιζόσασταν στο διάβασμα, ήσασταν προετοιμασμένοι και πηγαίνατε με σιγουριά στις εξετάσεις.
Φανταστείτε, λοιπόν, ότι η ζωή και όλες οι μικρές ενέργειες που την αποτελούν είναι σαν τις εξετάσεις, και προετοιμαστείτε κατάλληλα. Είτε αυτό είναι ένας δυσαρεστημένος πελάτης που πρέπει να αντιμετωπίσετε, μια οικογενειακή συνάντηση που θέλετε να αποφύγετε ή μια δοκιμασία που πρέπει να περάσετε.
· Ξεκαθαρίστε τις αρχές σας και ζήστε τις
Ποιες είναι οι αρχές σας; Πολλές φορές δεν τις έχουμε ξεκαθαρίσει για τον εαυτό μας και τότε είναι που νιώθουμε χωρίς φιλοδοξίες και σταθερή πορεία.
Μια από τις βασικές μου αρχές, για παράδειγμα, είναι ο Χρυσός Κανόνας, δηλαδή
«κάνουμε στους άλλους αυτά που θέλουμε και εμείς να μας κάνουν αυτοί»
ή
«δεν κάνουμε στους άλλους αυτά που δε θέλουμε να κάνουν οι άλλοι σε εμάς»
Καθημερινά προσπαθώ, και πολλές φορές αποτυγχάνω, να συμπεριφέρομαι βάση αυτής της αρχής. Το ότι την έχω, δε σημαίνει αυτόματα ότι την έχω ενσωματώσει και εξ ‘ολοκλήρου στη ζωή μου. Σημαίνει, όμως, ότι έχω ξεκαθαρίσει μέσα μου, σε ποια αρχή πιστεύω, και προσπαθώ να δρω ανάλογα.
Μπορεί να έχετε αρχές και απλά να μην τους έχετε δώσει ιδιαίτερη σημασία. Βρείτε τις και αναλογιστείτε, αν πραγματικά τις ζείτε ή αν απλώς πιστεύετε σε αυτές, αλλά δεν ενεργείτε σύμφωνα με αυτές.
· Ξεκαθαρίστε τους στόχους σας
Για να βελτιώσετε την αυτοεκτίμησή σας, πρέπει να αρχίσετε να ζείτε πιο συνειδητά. Και ένα μεγάλο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι να ξεκαθαρίσετε τους στόχους σας. Τι θέλετε να πετύχετε σήμερα, αυτή την εβδομάδα, αυτόν τον χρόνο και στη ζωή σας γενικά; Τι επαγγελματικούς και οικογενειακούς στόχους έχετε;
Για να είναι οι στόχοι μας ρεαλιστικοί και οι πιθανότητες επίτευξης υψηλές, οι στόχοι πρέπει να:
- μας δημιουργούν ένα θετικό συναίσθημα, πρέπει να μας κάνουν χαρούμενους
- είναι συγκεκριμένοι, να τους έχουμε οραματιστεί με κάθε λεπτομέρεια και να είναι καλά καθορισμένοι
- είναι εφικτοί, δηλαδή, ρεαλιστικοί και επιτεύξιμοι σύμφωνα με τις δυνατότητές μας, το χρονικό περιθώριο και τις παρούσες συνθήκες.
- είναι χρονικά περιορισμένοι, προσδιορίστε ακριβώς τι θέλετε να πετύχετε πότε.
Η αλήθεια είναι ότι, όταν διάβασα για πρώτη φορά αυτά τα χαρακτηριστικά μου φαινόταν όλα πολύ εκλογικευμένα και «κρύα», γιατί όμως; Γιατί οι πιο πολλοί μου στόχοι ήταν όνειρα. Όνειρα που μου άρεσε να σκέφτομαι πριν κοιμηθώ, αλλά που δεν πίστευα πραγματικά, ότι θα πραγματοποιηθούν. Απλά μου άρεσε να φαντάζομαι, πώς θα ήταν να εκπληρώνω τους στόχους μου και πώς θα ένιωθα κάνοντας το.
Αυτή η ονειροπόληση, βέβαια, δεν είναι διόλου λάθος, γιατί μας χαλαρώνει και μας δείχνει, τι είναι αυτό που πραγματικά ποθούμε. Αλλά αν πραγματικά θέλετε να επιτύχετε τους στόχους σας, πρέπει να κάνετε ένα βήμα παραπέρα και να συγκεκριμενοποιήσετε τα όνειρα σας, να τα κάνετε, δηλαδή, στόχους.
· Καθορίστε ένα μικρό στόχο και επιτύχετε
Πολλές φορές κάνουμε το λάθος και ξεκινάμε με υπερβολικά φιλόδοξους στόχους και, όταν δεν τους επιτύχουμε, νιώθουμε αποκαρδιωμένοι και ανίκανοι. Αν θέλετε να ξεκινήσετε το τρέξιμο, για παράδειγμα, δε χρειάζεται, ο πρώτος σας στόχος να είναι ο μαραθώνιος, αλλά το να τρέξετε μια μικρή απόσταση τρεις φορές την εβδομάδα.
Για αρχή, ορίστε έναν στόχο, το οποίο γνωρίζετε ότι μπορείτε να πετύχετε και κάντε το. Θα νιώσετε πολύ ωραία με τον εαυτό σας. Έπειτα, ορίστε έναν δεύτερο μικρό στόχο και επιτύχετε. Όσους περισσότερους μικρούς στόχους εκπληρώνετε, τόσο καλύτερα θα νιώσετε για τον εαυτό σας και όσο μεγαλώνει η αυτοπεποίθησή σας, τόσο θα μεγαλώνουν και οι στόχοι σας.
· Αλλάξτε μια μικρή συνήθεια
Όλοι μας έχουμε μικρές, ενοχλητικές, συνήθειες, τις οποίες, κατά βάθος, δεν τις θέλουμε στη ζωή μας. Και δε μιλάω για το κάπνισμα ή το ανθυγιεινό φαγητό, αλλά για μικρά πράγματα, όπως το να ξεχνάμε μονίμως τη λίστα για τα ψώνια, να ξυπνάμε αργά, να είμαστε πολλές ώρες κολλημένοι στο κινητό μας και ούτω καθεξής.
Βρείτε τις μικρές, ανεπιθύμητες, συνήθειες στη ζωή σας και αλλάξτε μια. Αρχίστε να αποθηκεύετε τα λίστα με τα ψώνια στο κινητό σας, ξυπνήστε 10 λεπτά πιο νωρίς ή απενεργοποιείστε το Wi-Fi στο κινητό μια συγκεκριμένη ώρα. Το σημαντικό εδώ είναι να είναι μια μικρή συνήθεια που γνωρίζετε ότι μπορείτε να την αλλάξετε. Όταν καταφέρετε να κρατήσετε αυτή τη μικρή αλλαγή για 21 μέρες, θα έχετε την απτή απόδειξη, ότι μπορείτε να πετύχετε αυτό που θέλετε.
· Συγκεντρωθείτε στις λύσεις
Αν σας «αρέσει» να παραπονιέστε ή να επικεντρώνεστε στα προβλήματα, καλό θα ήταν να αλλάξετε άμεσα την οπτική σας. Η εστίαση στις λύσεις, αντί στα προβλήματα, είναι ένα από τα καλύτερα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για την αυτοεκτίμησή σας και τη δουλειά σας.
Αντί να λέτε «Δεν είμαι πρωινός τύπος, δεν μπορώ να ξυπνάω με την ώρα μου», σκεφτείτε έναν τρόπο για να ξυπνάτε καλύτερα (κοιμάμαι πιο νωρίς, αλλάζω ήχο στο ξυπνητήρι, κτλ.) ή αντί να λέτε «Μα, νιώθω τόσο κουρασμένη!». Ωραία, αλλά πώς μπορείτε να το αλλάξετε αυτό; Ποιες είναι οι λύσεις για τα προβλήματά σας; Ίσως, να μην είναι προφανές, συνηθισμένες ή εύκολες, αλλά σίγουρα υπάρχουν.
· Ζητήστε και προσφέρετε βοήθεια
Πολλοί από εμάς δυσκολευόμαστε να ζητήσουμε βοήθεια, είτε επειδή φοβόμαστε την απόρριψη, είτε επειδή δε θέλουμε να φανούμε αδύναμοι. Και όμως, οι συνεργασίες είναι που φέρνουν τα πιο δυναμικά και, μερικές φορές, απίστευτα αποτελέσματα. Η βοήθεια δείχνει την εκτίμησή μας προς το άλλο πρόσωπο και μας κάνει να νιώθουμε απαραίτητοι και σημαντικοί. Όταν κατέχουμε ένα θετικό ρόλο στην οικογένειά μας, στους φίλους μας και στην κοινωνία γενικότερα, δικαίως αισθανόμαστε καλά με τον εαυτό μας.
Για αυτό, αναζητήστε και εκτιμήστε τη βοήθεια που λαμβάνετε από τρίτους και προσφέρετε το ίδιο γενναιόδωρα και τη δική σας βοήθεια.
· Κάντε κάτι το οποίο αποφεύγατε
Όλοι μας έχουμε δύο ή τρεις δουλειές στη λίστα μας, τις οποίες αποφεύγουμε να κάνουμε. Δυστυχώς όμως, η αποφυγή δεν εξαφανίζει τη δουλειά. Αντιθέτως, μεγαλώνει την αίσθηση δυσφορίας και μειώνει την πεποίθησή μας, ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε.
Ποια υποχρέωση αποφεύγετε εσείς; Κάντε την κατευθείαν αύριο το πρωί και ξεφορτωθείτε τη. Μόλις τα καταφέρετε, απλά απολαύστε την απίστευτη αίσθηση θριάμβου 😊
· Εξασκηθείτε συστηματικά
Η σωματική άσκηση έχει μια απίστευτη επίδραση στην αυτοεκτίμηση. Και αυτό γιατί η συστηματική άσκηση ελευθερώνει ενδορφίνες στο σώμα, οι οποίες με τη σειρά τους αλληλεπιδρούν με τον εγκέφαλο δημιουργώντας μια ευχάριστη αίσθηση με αποτέλεσμα να βλέπουμε τον εαυτό μας πιο θετικά.
Αλλά και χωρίς τα επιστημονικά, πολύ ή λίγο όλοι μας έχουμε νιώσει την υπερηφάνεια, όταν κάποια στιγμή επιτέλους τα καταφέραμε να ξεσηκωθούμε από τον καναπέ και πήγαμε στο γυμναστήριο, στο τρέξιμο ή απλά για περπάτημα. Φανταστείτε να είχατε αυτή την αίσθηση υπερηφάνειας για τον εαυτό σας 3 φορές την εβδομάδα. Δε θα άλλαζε τελείως η εικόνα που έχετε για τον εαυτό σας;
· Επιτρέψτε στον εαυτό σας να κάνει λάθη
Ένα λάθος που έκανα πολύ συχνά παλιά ήταν να πιστεύω, ότι οι άλλοι ήταν πιο ευτυχισμένοι, πιο όμορφοι, πιο δημιουργικοί, πιο επιτυχημένοι, πιο δραστήριοι, πιο πιο πιο, και ότι εγώ απλά δεν ήμουν αρκετά καλή για να πετύχω σε κάτι. Το πρόβλημα, όμως, ήταν ότι έβλεπα μόνο κλάσματα από τις ζωές τους. Δεν έβλεπα τι είχαν κάνει για να φτάσουν ως εκεί, τι θυσίασαν, πόσες προσπάθειες είχαν κάνει και πόσες φορές απέτυχαν, ακόμα και πόσες φορές αμφέβαλλαν, οι ίδιοι, για τον εαυτό τους.
Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι, η αποτυχία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας, και ότι, για να εκπληρώσουμε τους στόχους μας, πρέπει να δουλέψουμε σκληρά και να είμαστε διατεθειμένοι να αντιμετωπίσουμε τις αδυναμίες μας.
Αποδεχτείτε, λοιπόν, το γεγονός ότι ακόμα μαθαίνετε, ότι είναι απολύτως αποδεχτό να μην είστε τέλειοι και ότι θα κάνετε λάθη. Όπως είπε και ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς:
«Αυτός που πέφτει και ξανασηκώνετε
είναι πιο δυνατός από αυτόν που δεν προσπάθησε ποτέ.
Μη φοβάσαι την αποτυχία,
να φοβάσαι, όταν δεν προσπαθείς καν.»
Paulo Coelho